【A郎台語小詞典】 EP. 23-Chhek

今á日咱beh來稽考chit字chhek，其實chit字chhek咱tiāⁿ leh用ê意思有幾lo̍h ê，咱seng來解說tī故事內底所講ê「歹勢chhek人ê意」，tī故事內底是leh講人真熱情、真好意beh kā咱chio、kā咱邀請，咱歹勢講m̄，無ài拒絕án-ne。簡單講to̍h是咱無ài kâng反對。Mā ē-tàng用tī khah無kâng ê情境，比論講對方是地位比你khah koân ê人，咱nā ka反對，恐驚á對咱未來ê發展khah不利，咱mā ē-tàng講「無ài chhek伊ê意」。提供1 ê例來hō͘ ta̍k-ke參考，「Chhek tio̍h伊ê意，你以後日子to̍h歹過--ah。」

「咱chhek 1 ê時間來lim咖啡？」Che to̍h無kâng--ā，chia是chhōe、安排1 ê時間，2 ê人ài去hōe，chhiâu、調整出1 ê互相lóng ē-tàng接受ê時間。參詳tāi-chì mā ē-tàng chhek，用lē來解說khah緊：「Lín 2 ê先chhek ho͘好勢，咱chiah繼續講，無，我實在m̄知beh聽siáng ê。」坐椅á mā ē-tàng chhek，像講本底tī餐廳食飯，ta̍k-ke lóng已經坐tiāⁿ，tú好1 ê朋友koh chhōa伴來，坐位ài sió調整--1-ē，chit chūn，咱to̍h ē-tàng án-ne講：「Ta̍k-ke sió chhek--1-ē，chhiâu 2 ê位hō͘ in坐。」

最後，咱beh講chhek mā有犯tio̍h禁忌ê意思，像講chhek衰、phah chhek衰，to̍h是leh講人去做1 kóa hō͘人感覺ē衰、歹吉兆ê tāi-chì，m̄-nā是做，講--ê mā算在內。「人teh辦喜事，你mài tī hia kā我phah-chhek衰haⁿh！」Koh提供1塊詞hō͘ ta̍k-ke做參考：「你án-ne歹tāi-chì做hiah chē，lóng m̄-kiaⁿ ē chhek歲壽o͘h！」Chit ê chhek歲壽，to̍h是講壽命ē變少，m̄-koh kám有影做歹ē chhek歲壽？凡勢mā無的確--lah！新聞tiāⁿ leh報1 kóa有名ê人過身--a，咱kám m̄是tiāⁿ leh thuh臭講：「Chit kho͘ nah有才調活hiah久！」

Kin-á-ji̍t lán beh lâi khe-khó chit jī chhek, kî-si̍t chit jī chhek lán tiāⁿ leh iōng ê ì-sù ū kúi-lo̍h ê, lán seng lâi kái-soeh tī kò͘-sū lāi-té só͘-kóng ê “Pháiⁿ-sè chhek lâng ê ì”, tī kò͘-sū lāi-té sī leh kóng lâng chin jia̍t-chêng, chin hó-ì beh kā lán chio, kā lán iau-chhiáⁿ, lán pháiⁿ-sè kóng m̄, bô ài kī-choa̍t án-ne. Kán-tan kóng to̍h sī lán bô ài kâng hoán-tùi. Mā ē-tàng iōng tī khah bô kâng ê chêng-kéng, pí-lūn kóng tùi-hong sī tē-ūi pí lí khah koân ê lâng, lán nā ka hoán-tùi, khióng-kiaⁿ-á tùi lán bī-lâi ê hoat-tián khah put-lī, lán mā ē-tàng kóng “Bô ài chhek i ê ì”. Thê-kiong 1 ê lē lâi hō͘ ta̍k-ke chham-khó, “Chhek tio̍h i ê ì, lí í-āu ji̍t-chí to̍h pháiⁿ-kòe--ah.”

“Lán chhek 1 ê sî-kan lâi lim ka-pi?” Che to̍h bô kâng--ā, chia sī chhōe, an-pâi 1 ê sî-kan, 2 ê lâng ài khì hōe, chhiâu, tiâu-chéng chhut 1 ê hō͘-siōng lóng ē-tàng chiap-siū ê sî-kan. Chham-siông tāi-chì mā ē-tàng chhek, iōng lē lâi kái-soeh khah kín: “Lín 2 ê seng chhek ho͘ hó-sè, lán chiah kè-sio̍k kóng, bô, góa si̍t-chāi m̄ chai beh thiaⁿ siáng ê.” Chē í-á mā ē-tàng chhek, chhiūⁿ kóng pún-té tī chhan-thiaⁿ chia̍h-pn̄g, ta̍k-ke lóng í-keng chē tiāⁿ, tú-hó 1 ê pêng-iú koh chhōa phōaⁿ lâi, chē-ūi ài sió tiâu-chéng--1-ē, chit chūn, lán to̍h ē-tàng án-ne kóng: “Ta̍k-ke sió chhek--1-ē, chhiâu 2 ê ūi hō͘ in chē.”

Chòe-āu, lán beh kóng chhek mā ū hoān tio̍h kìm-khī ê ì-sù, chhiūⁿ kóng chhek-soe, phah-chhek-soe, to̍h sī leh kóng lâng khì chò 1 kóa hō͘ lâng kám-kak ē soe, pháiⁿ kiat-tiāu ê tāi-chì, m̄-nā sī chò, kóng--ê mā sǹg chāi lāi. “Lâng teh pān hí-sū, lí mài tī hia kā góa phah-chhek-soe haⁿh!” Koh thê-kiong 1 tè sû hō͘ ta̍k-ke chò chham-khó: “Lí án-ne pháiⁿ tāi-chì chò hiah chē, lóng m̄-kiaⁿ  ē chhek hòe-siū o͘h!” Chit ê chhek hòe-siū ,to̍h sī kóng siū-bēng ē piàn chió, m̄-koh kám ū iáⁿ chò pháiⁿ ē chhek hòe-siū? Hoān-sè mā bô-tek-khak--lah! Sin-bûn tiāⁿ leh pò 1 kóa ū miâ ê lâng kòe-sin--a, lán kám m̄ sī tiāⁿ leh thuh-chhàu kóng: “Chit kho͘ nah ū châi-tiāu oa̍h hiah kú!”