【A郎台語小詞典】Ep.036-流、漏、落

各位線頂ê聽眾朋友

Ta̍k-ê平安ta̍k-ê好

歡迎收聽做工á人phá-kheh-su̍h-to͘h

Iû-koh到咱紹介語詞ê時間--a，請ta̍k-ê做夥來聽看māi

流、漏、落，咱斟酌ka聽，in 3字kan-na精差tī聲調niâ，照順序是5、7、3 3種聲調，chit 3字lóng koh加減á hâm水有關係，咱nā beh koh講ho͘ khah精確--leh，in lóng kah液體有關係。

頭起先，咱先來看流，咱水道頭ka開--開ē按怎？水sûi to̍h ē流--出-來。咱nā無細jī，去hō͘刀á liô--tio̍h ē按怎？Ē流血。咱nā是傷心委屈，滿腹心事無人知，忍不住，目屎mā是ē流--落-來。感冒mā chhiāⁿ-chhiāⁿ ē流鼻水。Só͘-pái，chit字流，to̍h是液體teh振動，koh因為有重力teh作用ê因端，一般ē流ùi khah kē ê所在--去。流chit字基本ê意思to̍h是án-ne。Sòa--lòe，咱來補充1 kóa kah流有關係ê詞，像講，tīⁿ流、khó流，tīⁿ流ê時，海平面siōng koân，khó流ê時海平面siāng kē，這時海水ē退，沙埔á to̍h ē現--出-來，nā chit chūn poa̍h桶kōaⁿ--leh，手耙á the̍h--leh，to̍h thèng好去沙埔á挖看有殼á類--ê-無，親像蚶á，竹蚶chit款--ê。咱俗語mā有leh講死狗放水流，he是1種風俗，chit-má èng該是khah無án-ne teh做--ah，m̄-koh chit ê放水流，尾--á mā ē the̍h來講，代誌beh放ho͘隨在伊去ê情形，像講：「咱2 ê人ê恩恩怨怨，to̍h到chia soah，ho͘放水流，當做無輸無贏to̍h好！」

Nā kóng tio̍h漏，一般是物件已經té好勢，put-kò soah ùi teh ka té ê所在洩--出來，一般是容器有破有pit-sûn，che無的確ài是水水ê物件ŏ͘，沙á、米chit款幼粒á物mā ē-tàng講漏。像講：「Chit台né-kó͘-á車，底--á已經蛀1 khang--a，beh chhia土沙ē漏，ài sak hit台新--ê-去。」Koh chhan像lia̍h漏、水管漏水，厝頂漏雨，iăn-gín漏油，lóng是kāng款ê概念。話mā ē-tàng漏neh！「Chit ê祕密，kan-na ē-tàng你知我知，千萬m̄-thang漏洩！」油漏á、酒漏á、水漏á，lóng是咱beh kā物件té去chhùi細細khang-á ê矸á，ài用--tio̍h ê家私。

Siōng尾咱來講落，làu是1 ê動作，伊kah漏kāng款有洩--出-來ê意思，m̄-koh是咱主動去做，親像：「我去kā你làu燒水！」，水道頭chūn--開，to̍h ē-tàng làu。做kui日ê工，kui身軀bú kah thái-ko-nōa-lô，到厝nā有燒水thang浸，有影是kài享受！Koh像講，咱ê o͘-tó͘-bái，nā beh換烏油，ài先kā舊底ê油làu掉，新--ê chiah koh添--入-去，nā輪á紋磨kah平--去，想beh換輪á，mā是to̍h ài先làu風chiah ē-tàng換新輪，làu風koh有teh形容另外1件tāi-chì，親像gín-á tng teh換嘴齒，新--ê猶未puh--出-來ê時，a̍h是講老人嘴齒已經減幾nā ki，講話to̍h ē làu風làu風。

Kok-ūi sòaⁿ-téng ê thiaⁿ chiòng pêng-iú

Ta̍k-ê pêng-an ta̍k-ê hó

Hoan-gêng siu-thiaⁿ

Chò-kang-á lâng phá-kheh-su̍h-to͘h

Iû-koh kàu lán siāu-kài gí-sû ê sî-kan--a, chhiáⁿ ta̍k-ê chò-hóe lâi thiaⁿ khòaⁿ māi

Lâu, lāu, làu, lán chim-chiok ka thiaⁿ, in 3 jī kan-na cheng-chha tī siaⁿ-tiāu niâ, chiàu sūn-sī sī 5, 7, 3 3 chióng siaⁿ-tiāu, chit 3 jī lóng koh ke-kiám-á hâm chúi ū koan-hē, lán nā beh koh kóng ho͘ khah cheng-khak--leh, in lóng kah e̍k-thé ū koan-hē.

Thâu-khí-seng, lán seng lâi khòaⁿ lâu, lán chúi-tō-thâu ka khui--khui ē án-chóaⁿ? Chúi sûi to̍h ē lâu--chhut-lâi. Lán nā bô sè-jī, khì hō͘ to-á liô--tio̍h ē án-chóaⁿ? Ē lâu-hoeh. Lán nā-sī siong-sim úi-khut, móa-pak sim-sū bô lâng chai, jím put chū, ba̍k-sái mā sī ē lâu--lo̍h-lâi. Kám-mō͘ mā chhiāⁿ-chhiāⁿ ē lâu phīⁿ-chúi. Só͘-pái, chit jī lâu, to̍h-sī e̍k-thé teh tín-tāng, koh in-ūi ū tiōng-le̍k teh chok-iōng ê in-toaⁿ, it-poaⁿ ê lâu ùi khah kē ê só͘-chāi--khì. Lâu chit jī ki-pún ê ì-sù to̍h sī án-ne. Sòa--lòe, lán lâi pó͘-chhiong 1 kóa kah lâu ū koan-hē ê sû, chhiūⁿ kóng, tīⁿ-lâu, khó-lâu, tīⁿ-lâu ê sî, hái pêng-bīn siōng koân, khó-lâu ê sî hái pêng-bīn siāng kē, chit-sî hái-chúi ē thè, soa-po͘-á to̍h ē hiàn--chhut-lâi, nā chit chūn poa̍h-tháng kōaⁿ--leh, chhiú-pê-á the̍h--leh, to̍h thèng-hó khì soa-po͘-á ó͘ khòaⁿ ū khak-á lūi--ê-bô, chhin-chhiūⁿ ham-á,tek-ham chit khoán--ê. Lán sio̍k-gí mā ū leh kóng sí káu pàng-chúi-lâu, he sī 1 chióng hong-sio̍k, chit-má èng-kai sī khah bô án-ne teh chò--ah, m̄-koh chit ê pàng chúi lâu, bóe--á mā ē the̍h lâi kóng, tāi-chì beh pàng ho͘ sûi-chāi i khì ê chêng-hêng, chhiūⁿ kóng:” Lán 2 ê lâng ê un-un-oàn-oàn, to̍h kàu chia soah, ho͘ pàng-chúi-lâu, tòng chò bô-su-bô-iâⁿ to̍h hó!”  

Nā kóng tio̍h lāu, it-poaⁿ sī mi̍h-kiāⁿ í-keng té hó-sè, put-kò soah ùi teh ka té ê só͘-chāi sia̍p--chhut-lâi, it-poaⁿ sī iông-khì ū phòa ū pit-sûn, che bô tek-khak ài sī chúi-chúi ê mi̍h-kiāⁿ ŏ͘, soa-á, bí chit khoán iù lia̍p-á-mi̍h mā ē-tàng kóng lāu. Chhiūⁿ kóng:” Chit tâi né-kó͘-á-chhia, té--á í-keng chiù 1 khang--a, beh chhia thô͘-soa ē lāu, ài sak hit tâi sin--ê-khì.” Koh chhan-chhiūⁿ lia̍h-lāu, chúi-kóng lāu chúi, chhù-téng lāu hō͘, iăn-gín lāu iû, lóng sī kāng-khoán ê khài-liām. Ōe mā ē-tàng lāu neh! ” Chit ê pì-bi̍t, kan-na ē-tàng lí chai góa chai, chhian-bān m̄-thang lāu-sia̍p!” Iû-lāu-á, chiú-lāu-á, chúi-lāu-á, lóng sī lán beh kā mi̍h-kiāⁿ té khì chhùi sè-sè-khang-á ê kan-á, ài iōng--tio̍h ê ke-si. 

Siōng bóe lán lâi kóng làu, làu sī 1 ê tōng-chok, i kah lāu kāng-khoán ū sia̍p--chhut-lâi ê ì-sù, m̄-koh sī lán chú-tōng khì chò, chhin-chhiūⁿ:” Góa khì kā lí làu sio-chúi!”, chúi-tō-thâu chūn--khui, to̍h ē-tàng làu. Chò kui ji̍t ê kang, kui sin-khu bú kah thái-ko-nōa-lô, kàu chhù nā ū sio-chúi thang chìm, ū-iáⁿ sī kài hiáng-siū! Koh chhiūⁿ kóng, lán ê o͘-tó͘-bái, nā beh ōaⁿ o͘-iû, ài seng kā kū-té ê iû làu tiāu, sin--ê chiah koh thiⁿ--ji̍p-khì, nā lián-á bûn bôa kah pêⁿ--khì, siūⁿ beh ōaⁿ lián-á, mā sī to̍h ài seng làu hong chiah ē-tàng ōaⁿ sin lián, làu hong koh ū teh hêng-iông lēng-gōa 1 kiāⁿ tāi-chì, chhin-chhiūⁿ gín-á tng teh ōaⁿ chhùi-khí, sin--ê iáu-bē puh--chhut-lâi ê sî, a̍h sī kóng lāu-lâng chhùi-khí í-keng kiám kúi-nā ki, kóng-ōe to̍h ē làu-hong làu-hong.