【A郎台語小詞典】Ep.035-Chám hâm Chām

更新於 發佈於 閱讀時間約 10 分鐘
raw-image

今á日咱beh來稽考ê字是chám kah chām,chit 2字ê漢字一般lóng是寫做kāng 1字,m̄-koh讀音to̍h ē分做2種,像講斬(chám)首,斬(chām)頭,ĕ,nah ē án-ne?明明lóng是thâi頭,nah ē 2塊詞ê音無kāng款?Che咱後壁to̍h sûi來分析看māi--leh。


咱nā用chám kah chām chit 2字,tī臺日大辭典內底chhiau-chhōe,ē-tàng看tio̍h不管是tó 1 ê音,lóng ē用tio̍h家私,chit ê家私可能是刀,斧頭,keh-á chit款物件,有beh kā物件切斷ê意思tī--leh。M̄-koh kài趣味ê所在是,chām伊有特別說明是kā物件khǹg tī砧頂面切,另外hit ê chám,伊是講斜面chhò。Án-ne,咱來ka分析,to̍h是講,chām ê出力方式是對頂koân向下面,chám是chhu-chhu、chhoa̍h-chhoa̍h ka phut--落-去,主要to̍h是出力ê方向無仝。台語leh歹學ê因端to̍h tī chia,咱teh形容tāi-chì ê用字是真幼路。


Koh來,chit ê chám,各位nā有leh看古裝ê台語戲劇--ê,應該是chhiāⁿ-chhiāⁿ ē聽--tio̍h。像講,nā是有teh聽三國--ê,「過五關,斬六將」chit句話絕對是聽kah臭phú--ah。咱koh有真chē chám neh,斬草除根,斬斷情絲,先斬後奏,斬首示眾,sak出午門候斬,nā看tio̍h大貪官大歹人去hông sak--出-去,心內to̍h真暢,人講,做戲khong,看戲gōng,to̍h是án-ne。當然mā有咱平素時to̍h有leh講ê話,像講「Chit枝竹á ùi chia ka chám ho͘斷,我beh the̍h去插tī菜瓜栽á hia,hō͘伊通soan籐起lih棚á。」


Koh轉來講chām,咱有1 kóa詞mā報hō͘ ta̍k-ê知,斬雞肉,kā雞肉khǹg tī砧頂面,切ho͘ 1塊1塊thang好食,講tio̍h che,sûi to̍h想tio̍h白斬雞,ùn hiam椒á豆油,有夠好配飯!切肉kah魚chit類--ê,lóng ē-tàng講chām。中藥材khǹg tī柴砧面頂,tok做細塊細塊thang好choaⁿ,che mā叫做chām。Nā紙斬á是the̍h來斬紙ê家私,che mā-sī用chhi̍h--ê ùi頂面出力kā紙切做koe̍h。話koh講翻頭,是án-chóaⁿ講是chām頭?應該to̍h是像戲leh演--ê,用狗頭鍘(cha̍h)去chām,chiah講chām頭,nā hit款叫犯人跪--leh,1 ê惡面--ê gia̍h 1 ki大刀chhu-chhu phut--lòe he,應該chiah是斬首。




Kin-á-ji̍t lán beh lâi khe-khó ê jī sī chám kah chām, chit 2 jī ê hàn-jī it-poaⁿ lóng sī siá chò kāng 1 jī, m̄-koh tho̍k-im to̍h ē hun-chò 2 chióng, chhiūⁿ-kóng chám-siú, chām-thâu, ĕ, nah ē án-ne? Bêng-bêng lóng sī thâi-thâu, nah ē 2 tè sû ê im bô kāng-khoán? Che lán āu-piah to̍h sûi lâi hun-sek khòaⁿ-māi--leh.


Lán nā iōng chám kah chām chit 2 jī, tī Tâi-ji̍t Tōa-sû-tián lāi-té chhiau-chhōe, ē-tàng khòaⁿ-tio̍h put-koán sī tó 1 ê im, lóng ē iōng tio̍h ke-si, chit ê ke-si khó-lêng sī to, pó͘-thâu, keh-á chit khoán mi̍h-kiāⁿ, ū beh kā mi̍h-kiāⁿ chhiat-tn̄g ê ì-sù tī--leh. M̄-koh kài chhù-bī ê só͘-chāi sī, chām i ū te̍k-pia̍t soat-bêng sī kā mi̍h-kiāⁿ khǹg tī tiam téng-bīn chhiat, lēng-gōa hit ê chám, i sī kóng siâ-bīn chhò. Án-ne lán lâi ka hun-sek, to̍h sī kóng, chām ê chhut-la̍t hong-sek sī tùi téng-koân hiòng ē-bīn, chám sī chhu-chhu, chhoa̍h-chhoa̍h ka phut--lo̍h-khì, chú-iàu to̍h sī chhut-la̍t ê hong-hiòng bô-kâng. Tâi-gí leh pháiⁿ o̍h ê in-toaⁿ to̍h tī chia, lán teh hêng-iông tāi-chì ê iōng-jī sī chin iù-lō͘.


Koh lâi, chit ê chám, kok-ūi nā ū leh khòaⁿ kó͘-chong ê Tâi-gí hì-kio̍k--ê, èng-kai sī chhiāⁿ-chhiāⁿ ē thiaⁿ--tio̍h. Chhiūⁿ-kóng, nā sī ū teh thiaⁿ Sam-kok--ê, “kòe ngó͘ koan,  chám lio̍k chiòng” chit kù ōe choa̍t-tùi sī thiaⁿ kah chhàu-phú--ah. Lán koh ū chin chē chám neh, chám-chháu tû-kin, chám toān chêng-si, seng-chám hiō chàu, chám-siú sī-chiòng, sak chhut ngó͘-mn̂g hāu chám, nā khòaⁿ tio̍h tōa tham-koaⁿ tōa pháiⁿ-lâng khì hông sak--chhut-khì, sim-lāi to̍h chin thiòng, lâng kóng, chò hì khong, khòaⁿ hì gōng, to̍h sī án-ne. Tong-jiân mā ū lán pêng-sò͘-sî to̍h ū leh kóng ê ōe, chhiūⁿ-kóng “Chit ki tek-á ùi chia ka chám ho͘ tn̄g, góa beh the̍h khì chhah tī chhài-koe chai-á hia, hō͘ i thang soan-tîn khí-lih pêⁿ-á.” 


Koh tńg-lâi kóng chām, lán ū 1 kóa sû mā pò hō͘ ta̍k-ê chai, chām ke-bah, kā ke-bah khǹg tī tiam téng-bīn, chhiat hō͘ 1 tè 1 tè thang hó chia̍h, kóng tio̍h che, sûi to̍h siūⁿ tio̍h pe̍h-chām-ke, ùn hiam-chio-á tāu-iû, ū-kàu hó phòe pn̄g! Chhiat bah kah hî chit lūi--ê, lóng ē-tàng kóng chām. Tiong io̍h-châi khǹg tī chhâ-tiam bīn-téng, tok chò sè tè sè tè thang hó choaⁿ, che mā kiò-chò chām. Nā chóa-chām-á sī the̍h lâi chām-chóa ê ke-si, che mā-sī iōng chhi̍h--ê ùi téng-bīn chhut-la̍t kā chóa chhiat chò koe̍h. Ōe koh kóng hoan-thâu, sī án-chóaⁿ kóng sī chām-thâu? Èng-kai to̍h sī chhiūⁿ hì leh ián--ê, iōng káu-thâu-cha̍h khì chām, chiah kóng chām-thâu, nā hit khoán kiò hoān-lâng kūi--leh, 1 ê ok-bīn--ê gia̍h 1 ki tōa to chhu-chhu phut--lòe he, èng-kai chiah sī chám-siú.




Goán是1 tīn真要意台語台文ê人,對台語有真深ê感情,tī chit-má這ê對台語,也tio̍h是咱Formosa chit粒島嶼本底ê共同語,去hō͘ chē-chē人看輕ê時代,想beh出來做kóa tāi-chì,kā goán目前koh ē-hiáu ê物件,分享hō͘社會知影。
留言0
查看全部
avatar-img
發表第一個留言支持創作者!
Kin-á-ji̍t lán beh siāu-kài ê gí-sû sī tiāⁿ-tio̍h, chit ê tiāⁿ-tio̍h ê ì-sù ū kài chē khoán, sòa--lòe lán to̍h ta̍uh-ta̍uh-á lâi kái-soeh. “Lí khòa
咱今á日beh紹介ê語詞是chhiám擔kah勾á索,chit 2項,tī咱A郎廣播劇第1齣有講--tio̍h。Chit lō器具,tī咱éng過農業社會ê時,真四常,凡勢是家家戶戶lóng ài有ê家私,m̄-koh時間已經行到chit-má chit ê噴射時代,有真chē新ê發明,hō͘咱不管
Sak chò堆,mā有讀做sak chòe堆,chit tè詞tī台日大辭典記載ê意思是,kā新婦á kah in ka-tī ê後生,合房做ang-á-bó͘,m̄-koh tī goán gín-á ê時,社會型態tng-teh ùi農業社會轉變做工商社會,早to̍h無siáⁿ人koh ē飼新
咱今á日beh來紹介chit字thang,nā情境無kâng,意思ûn-ná小khóa-á有精差。 Thang有ē-sái ê意思,「Kám有飯thang食?」「炒2-ê-á菜thang好配飯。」像chit款話咱to̍h tiāⁿ leh講。Nā講tio̍h無thang to̍h是bē-sái
咱今á日beh來講lia̍h橫,tī chia chit ê lia̍h是beh kā mi̍h-kiāⁿ控制、保持tī 1 ê固定ê狀況,tī故事內底,kā竹篙lia̍h橫,thang hâm插直直ê竹篙pa̍k做夥,thang pha̍k魚干。Nā講心肝lia̍h坦橫,to̍h是無beh照平常時
今á日beh hâm ta̍k-ke來討論chit ê kā hâm kah,chit 2 ê字chêng我開始學台文了後,發現真chē朋友lóng舞bē清楚,霧sà-sà。我5年進前bat tī社交媒體頂面,分享過我所整理ê資料,到taⁿ mā是koh真chē朋友ē挖he舊文出來看,想想--leh
Kin-á-ji̍t lán beh siāu-kài ê gí-sû sī tiāⁿ-tio̍h, chit ê tiāⁿ-tio̍h ê ì-sù ū kài chē khoán, sòa--lòe lán to̍h ta̍uh-ta̍uh-á lâi kái-soeh. “Lí khòa
咱今á日beh紹介ê語詞是chhiám擔kah勾á索,chit 2項,tī咱A郎廣播劇第1齣有講--tio̍h。Chit lō器具,tī咱éng過農業社會ê時,真四常,凡勢是家家戶戶lóng ài有ê家私,m̄-koh時間已經行到chit-má chit ê噴射時代,有真chē新ê發明,hō͘咱不管
Sak chò堆,mā有讀做sak chòe堆,chit tè詞tī台日大辭典記載ê意思是,kā新婦á kah in ka-tī ê後生,合房做ang-á-bó͘,m̄-koh tī goán gín-á ê時,社會型態tng-teh ùi農業社會轉變做工商社會,早to̍h無siáⁿ人koh ē飼新
咱今á日beh來紹介chit字thang,nā情境無kâng,意思ûn-ná小khóa-á有精差。 Thang有ē-sái ê意思,「Kám有飯thang食?」「炒2-ê-á菜thang好配飯。」像chit款話咱to̍h tiāⁿ leh講。Nā講tio̍h無thang to̍h是bē-sái
咱今á日beh來講lia̍h橫,tī chia chit ê lia̍h是beh kā mi̍h-kiāⁿ控制、保持tī 1 ê固定ê狀況,tī故事內底,kā竹篙lia̍h橫,thang hâm插直直ê竹篙pa̍k做夥,thang pha̍k魚干。Nā講心肝lia̍h坦橫,to̍h是無beh照平常時
今á日beh hâm ta̍k-ke來討論chit ê kā hâm kah,chit 2 ê字chêng我開始學台文了後,發現真chē朋友lóng舞bē清楚,霧sà-sà。我5年進前bat tī社交媒體頂面,分享過我所整理ê資料,到taⁿ mā是koh真chē朋友ē挖he舊文出來看,想想--leh
你可能也想看
Google News 追蹤
提問的內容越是清晰,強者、聰明人越能在短時間內做判斷、給出精準的建議,他們會對你產生「好印象」,認定你是「積極」的人,有機會、好人脈會不自覺地想引薦給你
Thumbnail
今á日beh hâm ta̍k-ke做夥來研究ê語詞是「拆分明」,chit塊詞ê意思to̍h是講ho͘清楚,講ho͘明,講hō͘別人ē-tàng了解。拆明、拆白、開拆mā是kāng意思。Kan-na孤1字mā ē-sái,「你to̍h kā tāi-chì拆hō͘伊聽,mài hō͘伊誤解,m̄-t
Thumbnail
今á日咱beh來紹介chit字thòaⁿ,thòaⁿ ê概念to̍h是ùi 1點散--開。比論講,咱kā墨汁滴1滴tī紙面頂,墨汁ē hō͘紙suh--入-去,koh來,hit ê墨jiah to̍h ē jú tò͘ jú大jiah,一直到紙kā墨汁suh飽為止,lóng koh ē繼續變大,m̄
Thumbnail
今á日咱beh來稽考chit字chhek,其實chit字chhek咱tiāⁿ leh用ê意思有幾lo̍h ê,咱seng來解說tī故事內底所講ê「歹勢chhek人ê意」,tī故事內底是leh講人真熱情、真好意beh kā咱chio、kā咱邀請,咱歹勢講m̄,無ài拒絕án-ne。簡單講to̍h是咱無
Thumbnail
今á日,咱beh來hâm各位做夥來研究chit字kho͘。Kho͘,有圓ê意思。圓kho͘-á,to̍h是1 ê圓圓ê形。 Kho͘ ē-tàng the̍h來形容圓thiāu-á形ê mi̍h-kiāⁿ,像講1 kho͘柴,1 kho͘魚,mā有柴kho͘ kah魚kho͘ ê講法。Nā b
Thumbnail
今á日咱beh來講鑿目,khêng實鑿目chit塊詞kài趣味,目睭nā去ho͘鑿--tio̍h,咱人ê反應to̍h是目睭ē sûi kheh-kheh,去jôe目睭,nā khah嚴重--leh,sûi to̍h ài去chhōe先生。Só͘-pái chit ê鑿目實在是1 ê真活跳ê形容詞,伊
Thumbnail
樹頭nā有顧ho͘在,m̄驚樹尾做風颱。Chit句俗語ta̍k ê應該lóng kài熟sāi。有在to̍h ē穩,só͘-pái咱mā有1塊詞叫做在穩,穩tak-tak--ê。今á日to̍h是beh來研究chit字在。Tī chia,在,to̍h是穩ê意思,像咱節目內底主持人所講--ê,「Kā i
Thumbnail
咱今á日做夥來研究chit字mé,tī故事內底講--tio̍h-ê是「kha-chhiú mā ke真mé」,tī chit句內底to̍h是緊,快速ê意思。咱來講1 ê例:「日頭beh落山--a,咱動作to̍h khah mé-lia̍h--leh,chhun che 1-sut-á khang-k
Thumbnail
Chhāi,有幾lo̍h種意思,sòa--落-來咱liâu-liâu-á來講。 Chhāi thiāu-á,to̍h是土腳挖1 khang,kā thiāu-á tâi 1部分--入-去,hō͘柱á khiā ē直,khiā ē chāi,咱話ē-tàng án-ne講:「地理sian--
Thumbnail
今á日咱beh講ê詞是準講,chit塊詞ê意思to̍h是假影講,設使講,seng當做tāi-chì是án-ne。「Nā準講伊無beh參與,咱to̍h ka-tī來進行,好--無?」Tī chia to̍h是seng假設1 ê條件,nā發生,beh計畫koh來ài如何應對。 準mā有tio̍
Thumbnail
Chhē-siàu, mā ū lâng kóng chē-siàu. Chit tè sû ē-tàng thiah-khui lâi khe-khó, chhē nā ko͘ 1 jī lâi kóng, to̍h ū hū-tam chek-jīm ê ì-sù, it-poaⁿ to̍
提問的內容越是清晰,強者、聰明人越能在短時間內做判斷、給出精準的建議,他們會對你產生「好印象」,認定你是「積極」的人,有機會、好人脈會不自覺地想引薦給你
Thumbnail
今á日beh hâm ta̍k-ke做夥來研究ê語詞是「拆分明」,chit塊詞ê意思to̍h是講ho͘清楚,講ho͘明,講hō͘別人ē-tàng了解。拆明、拆白、開拆mā是kāng意思。Kan-na孤1字mā ē-sái,「你to̍h kā tāi-chì拆hō͘伊聽,mài hō͘伊誤解,m̄-t
Thumbnail
今á日咱beh來紹介chit字thòaⁿ,thòaⁿ ê概念to̍h是ùi 1點散--開。比論講,咱kā墨汁滴1滴tī紙面頂,墨汁ē hō͘紙suh--入-去,koh來,hit ê墨jiah to̍h ē jú tò͘ jú大jiah,一直到紙kā墨汁suh飽為止,lóng koh ē繼續變大,m̄
Thumbnail
今á日咱beh來稽考chit字chhek,其實chit字chhek咱tiāⁿ leh用ê意思有幾lo̍h ê,咱seng來解說tī故事內底所講ê「歹勢chhek人ê意」,tī故事內底是leh講人真熱情、真好意beh kā咱chio、kā咱邀請,咱歹勢講m̄,無ài拒絕án-ne。簡單講to̍h是咱無
Thumbnail
今á日,咱beh來hâm各位做夥來研究chit字kho͘。Kho͘,有圓ê意思。圓kho͘-á,to̍h是1 ê圓圓ê形。 Kho͘ ē-tàng the̍h來形容圓thiāu-á形ê mi̍h-kiāⁿ,像講1 kho͘柴,1 kho͘魚,mā有柴kho͘ kah魚kho͘ ê講法。Nā b
Thumbnail
今á日咱beh來講鑿目,khêng實鑿目chit塊詞kài趣味,目睭nā去ho͘鑿--tio̍h,咱人ê反應to̍h是目睭ē sûi kheh-kheh,去jôe目睭,nā khah嚴重--leh,sûi to̍h ài去chhōe先生。Só͘-pái chit ê鑿目實在是1 ê真活跳ê形容詞,伊
Thumbnail
樹頭nā有顧ho͘在,m̄驚樹尾做風颱。Chit句俗語ta̍k ê應該lóng kài熟sāi。有在to̍h ē穩,só͘-pái咱mā有1塊詞叫做在穩,穩tak-tak--ê。今á日to̍h是beh來研究chit字在。Tī chia,在,to̍h是穩ê意思,像咱節目內底主持人所講--ê,「Kā i
Thumbnail
咱今á日做夥來研究chit字mé,tī故事內底講--tio̍h-ê是「kha-chhiú mā ke真mé」,tī chit句內底to̍h是緊,快速ê意思。咱來講1 ê例:「日頭beh落山--a,咱動作to̍h khah mé-lia̍h--leh,chhun che 1-sut-á khang-k
Thumbnail
Chhāi,有幾lo̍h種意思,sòa--落-來咱liâu-liâu-á來講。 Chhāi thiāu-á,to̍h是土腳挖1 khang,kā thiāu-á tâi 1部分--入-去,hō͘柱á khiā ē直,khiā ē chāi,咱話ē-tàng án-ne講:「地理sian--
Thumbnail
今á日咱beh講ê詞是準講,chit塊詞ê意思to̍h是假影講,設使講,seng當做tāi-chì是án-ne。「Nā準講伊無beh參與,咱to̍h ka-tī來進行,好--無?」Tī chia to̍h是seng假設1 ê條件,nā發生,beh計畫koh來ài如何應對。 準mā有tio̍
Thumbnail
Chhē-siàu, mā ū lâng kóng chē-siàu. Chit tè sû ē-tàng thiah-khui lâi khe-khó, chhē nā ko͘ 1 jī lâi kóng, to̍h ū hū-tam chek-jīm ê ì-sù, it-poaⁿ to̍