【A郎】EP. 01 驚倒人！這粒桃á thài會生kah chiah大粒！

Kó͘-chá kó͘-chá, tī 1 ê kài chháu-tē ê só͘-chāi, ū 1 ê sè-sè-á-kiáⁿ ê chng-siā, chng-lāi mā bô kúi hō͘ jîn-ke, kî-tiong 1 hō͘ sī 1-tùi lāu-kong-pô, lāu bóng lāu, ûn-ná ē-tàng pō͘ thô͘-tāu, sin-thé ióng-kiāⁿ lāu khong-kiān, m̄ sī hó-gia̍h-lâng, tān-sī nā mài kè-kàu, ji̍t-chí iû-goân sī ē-tit-kòe. Khah bô-chhái--ê sī, lóng bô pòaⁿ ê hāu-seⁿ chŏ͘-kiáⁿ thang hâm in chò-phōaⁿ. In siàu-liân ê sî bat ūi tio̍h chit-hāng tāi-chì teh chhau-hoân, bóe--á, hòe-thâu chiām-chiām-á ū, thâu-mn̂g mā ta̍uh-ta̍uh-á chham kúi si-á pe̍h ê sî, kui-khì khòaⁿ-phòa chiap-siū, hòng-hā liáu-āu, tian-tò siau-iâu chū-chāi, khin-sang tō͘-ji̍t.

Hit kang, in chhù--ni̍h beh hiâⁿ hóe ê chhâ teh beh bô--ā, lāu a-kong chái-khí-tǹg chia̍h liáu, chhiám-taⁿ hâm kau-á-soh the̍h--leh, thàn ji̍t-thâu iáu-bōe kài iām ê sî, kóaⁿ-kín beh khì soaⁿ-téng chhiū-nâ lāi, khioh kóa tōa-chhâ tńg-lâi chhù--ni̍h thang chú-pn̄g hiâⁿ sio-chúi, mi̍h-kiāⁿ khoán hó-sè, lâng sûi to̍h chhut-mn̂g. Lāu a-pô khiā tī mn̂g-kha-kháu khòaⁿ in ang sūn-sī sūn-sī khí-kiâⁿ liáu-āu, oa̍t-thâu ji̍p chhù, toh-téng khoán-khoán--leh, to̍h kā ài sé ê saⁿ-á-khò͘ té tī tōa-kha-tháng, beh khì khe-á piⁿ sé-saⁿ, mn̂g koaiⁿ--leh, kha-tháng mo͘h--leh, lâng to̍h ùi khe-á piⁿ khì. He thàng khì khe-á piⁿ ê lō͘-á sè-sè tiâu-á niâ, kóng sī sè-tiâu, mā bô teh jōa pháiⁿ-kiâⁿ, kiâⁿ bô jōa kú, to̍h thiaⁿ tio̍h sā-sā-kiò ê chúi siaⁿ, koh kiâⁿ--1-tè-á sûi to̍h kàu ūi.

Lâi-kàu khe-á piⁿ, a-pô--ā tī chia sé-saⁿ sé kúi-cha̍p-nî--ā, chá to̍h ū koàn-sì chē ê ūi. Khe-á piⁿ ê chio̍h-thâu siáⁿ-mih hêng--ê to ū, tú hó to̍h sī ū 1 tè seⁿ kah chhin-chhiūⁿ í-thâu-á, chē tio̍h kài sù-sī, ta̍k piàn lâi sé-saⁿ, a-pô--ā lóng chē tī chia. Chē hó-sè liáu-āu, i taⁿ thâu khòaⁿ thiⁿ, ka-tī nauh 1 kù kóng: “O͘h! Thiⁿ-khì chiâⁿ hó neh!” To̍h khai-sí sé--ah. “To̍h thàn chit-má ji̍t-thâu tng iām, kā saⁿ kín sé-sé--leh, kàu-chhù chiah phi ē ta.” Sim-lāi tng leh siūⁿ ê sî, chhiú mā bô thêng-khùn, 1 niá khò͘ tú sé hó hiat khì kha-tháng, oa̍t-thâu beh koh the̍h lēng-gōa 1 niá lâi sé ê sî, ba̍k-bóe khì gán tio̍h khe-á thâu hit pêng, ū 1 ê îⁿ-îⁿ ê mi̍h-kiāⁿ, âng-hóaⁿ-á âng-hóaⁿ, phû tī chúi bīn-téng, ta̍uh-ta̍uh-á lâu ùi chit pêng lâi.

A-pô--ā sim-lāi giâu-gî, “Chúi-lâu-chhâ ū-iáⁿ sī khòaⁿ kài chē, to m̄ bat khòaⁿ kòe chhâ âng-hóaⁿ-á âng-hóaⁿ, he tàu-té sī siáⁿ?” Lâng to̍h khí hòⁿ-hiân, saⁿ mā bô koh the̍h khí-lâi sé, khang-khòe seng pàng--leh, chù-sim khì siòng hit ê mi̍h-kiāⁿ. He mi̍h jú lâu jú kīn, hêng-thé mā jú lâi jú chheng, a-pô ka khòaⁿ ho͘ chin, “Aih-iò͘! Tang-sî-á sī 1 lia̍p tōa-lia̍p thô-á! Thô-á nah ū châi-tiāu seⁿ kah chiah tōa-lia̍p! Kiaⁿ tó lâng!” He thô-á chha-put-to i siang-chhiú kho͘--khí-lâi hiah-nī tōa. “Kah hiah kî, seⁿ ba̍k-chiu m̄-bat khòaⁿ kòe chit-khoán--ê!”

Khe-á piⁿ chúi chhián koh chheng, chúi-lâu pêng-sūn pêng-sūn, chúi-té ê hî-hê chúi-chháu, lóng ē-tàng khòaⁿ kah bêng-bêng-bêng, m̄-koh tī khah óa tiong-ng ê só͘-chāi, khe-té ē hiông-hiông piàn chhim, lâng to̍h bô châi-tiāu koh kiâⁿ--kòe, ē tū chúi. A-pô--ā liâu lo̍h-khì khe--ni̍h, chún-pī beh hô͘ hit lia̍p thô-á, i lâng ná kiâⁿ ná óa khe-á tiong-ng, kiâⁿ kah í-keng kiōng beh bô kha lō͘ thang khiā ê sî, khòaⁿ tio̍h thô-á koh 3 tn̄g to̍h ē ùi ka-tī bīn-thâu-chêng lâu--kòe, m̄-koh nā chiàu chúi-sè, thô-á ē lâu ùi khe-á siōng chhim ê só͘-chāi, to̍h sī lâng bē khiā--chit hia, khòaⁿ pān-sè ka-tī it-tēng hô͘ bē tio̍h, sim-lāi tio̍h kip, soah khui-chhùi tōa siaⁿ hoah: “Thô-á! Lí kín-lâi! Lâi chia! Lâi góa chia!” Mā m̄ chai-iáⁿ sī thiⁿ-kong-peh-á ū pó-pì, a̍h sī thô-á thiaⁿ ū i ê ōe, he thô-á kài-sêng hō͘ khip-thih khip--kòe-lâi án-ne, ta̍uh-ta̍uh-á lâu ùi a-pô--ā ê seng-khu piⁿ--khì, a-pô--ā to̍h sūn-sūn-á kā thô-á chiap--khí-lâi, mo͘h--leh lâng to̍h ùi tú-chiah teh sé-saⁿ ê só͘-chāi--khì, kiaⁿ he thô-á khò--tio̍h, koh hó-lé-á kā thô-á khǹg tī khe-á piⁿ ê chio̍h-po͘-á, lâng to̍h kéng 1 ê the tio̍h khah sù-sī ê chio̍h-thâu piⁿ hioh-chhoán.

Lâng khah bô hiah chhoán liáu-āu, a-pô--ā khai-sí gián-kiù chit lia̍p thô-á, i khòaⁿ-khòaⁿ--leh, so-so--leh, koh phīⁿ-phīⁿ--leh. “Khòaⁿ--khí-lâi sī thô-á, so--khí-lâi sī thô-á, phīⁿ--khí-lâi mā sī thô-á, phian-phian-á to̍h seⁿ kah chiah tōa-lia̍p!” Saⁿ mā m̄ sé--ah, sé hó--ê kah bô sé--ê lām-lām chò 1 hóe, lóng khǹg lo̍h-khì kha-tháng, koh kā thô-á tha̍h khí-lih saⁿ-á-khò͘ téng-koân, kha-tháng mo͘h--leh, àn-sǹg seng tńg-khì chhù--ni̍h, tán in ang-sài tńg--lâi chiah koh chò-hóe chham-siông phah sǹg.

Lâi ê lō͘ chiâⁿ kīn, tńg--khì ê lō͘ kāng-khoán hiah kīn, to̍h sī ke 1 lia̍p 3 chhioh koân ê tōa-lia̍p thô-á, a-pô kha-tháng mo͘h teh kiâⁿ, hit lia̍p thô-á koh tú-hó cha̍h tio̍h ba̍k-chiu, thâu-khak to̍h ài khi 1-pêng chiah ū châi-tiāu khòaⁿ lō͘, thô-á kài tāng, kiâⁿ bô jōa kú to̍h chhoán phēⁿ-phéⁿ, to̍h koh ài kā kha-tháng khǹg lo̍h thô͘-kha hioh--1-sî-á, chiah ū châi-tiāu koh kè-sio̍k kiâⁿ--1-tè-á, iân-lō͘ án-ne hioh kúi nā chōa, kàu-chhù ê sî, a-pô--ā chá to̍h chhoán kah ē kho͘ ke bē pûn hóe, kui seng-khu nńg-kô-kô, kha sng chhiú chhoah, kóaⁿ-kín kā kha-tháng khǹg tī mn̂g-kháu-tiâⁿ, mn̂g khui--leh, lâng to̍h sûi phiaⁿ tī kau-í the--leh. Sim-lāi koh liām 1 kù kóng: “Aih…, lâng lāu chin-chiàⁿ sī bē kham-chit chhau…”

古早古早，tī 1 ê kài草地ê所在，有1 ê細細á-kiáⁿ ê庄社，庄內mā無幾戶人家，其中1戶是1對老公婆，老bóng老，ûn-ná ē-tàng pō͘土豆，身體勇健老康健，m̄-sī好額人，但是nā mài計較，日子猶原是ē得過。Khah無彩--ê是，lóng無半ê後生chŏ͘-kiáⁿ thang hâm in做伴。In少年ê時bat為tio̍h這項tāi-chì teh操煩，尾--á，歲頭漸漸á有，頭mn̂g mā ta̍uh-ta̍uh-á chham kúi絲á白ê時，kui-khì看破接受，hòng-hā了後，顛倒消遙自在，輕鬆度日。

Hit kang，in厝--ni̍h beh hiâⁿ火ê柴teh beh無--ā，老a公早起頓食了，chhiám-taⁿ hâm勾á索the̍h--leh，thàn日頭猶未kài iām ê時，趕緊beh去山頂樹林內，khioh kóa大柴轉來厝--ni̍h thang煮飯hiâⁿ燒水，mi̍h-kiāⁿ款好勢，人sûi to̍h出門。老a婆khiā tī門腳口看in ang順sī順sī起行了後，oa̍t頭入厝，桌頂款款--leh，to̍h kā ài洗ê衫á褲té tī大脚桶，beh去溪á邊洗衫，門關--leh，脚桶mo͘h--leh，人to̍h ùi溪á邊去。He thàng去溪á邊ê路á細細條á niâ，講是細條，mā無teh jōa歹行，行無jōa久，to̍h聽tio̍h sā-sā-kiò ê水聲，koh行--1-tè-á sûi to̍h到位。

來到溪á邊，a婆--ā tī chia洗衫洗幾十年--ā，早to̍h有慣勢坐ê位。溪á邊ê石頭siáⁿ-mih形--ê to有，tú好to̍h是有1-tè生kah親像椅頭á，坐tio̍h kài sù-sī，ta̍k piàn來洗衫，a婆--ā lóng坐tī chia。坐好勢了後，伊taⁿ頭看天，ka-tī nauh 1句講：「O͘h！天氣chiâⁿ好neh！」To̍h開始洗--ah。「To̍h趁chit-má日頭tng iām，kā衫緊洗洗--leh，到厝chiah phi ē乾。」心內tng leh想ê時，手mā無停khùn，1領褲tú洗好hiat去脚桶，oa̍t頭beh koh the̍h另外1 niá來洗ê時，目尾去眼tio̍h溪á頭hit pêng，有1 ê圓圓ê mi̍h-kiāⁿ，紅hóaⁿ-á紅hóaⁿ，浮tī水面頂，ta̍uh-ta̍uh-á流ùi chit pêng來。

A婆--ā心內giâu疑，「水流柴有影是看kài chē，to m̄ bat看過柴紅hóaⁿ-á紅hóaⁿ，he到底是siáⁿ？」人to̍h起hòⁿ玄，衫mā無koh the̍h起來洗，khang-khòe seng放--leh，注心去siòng hit ê mi̍h-kiāⁿ。He mi̍h jú流jú近，形體mā jú來jú清，a婆ka看ho͘真，「Aih-iò͘！Tang-sî-á是1粒大粒桃á！桃á nah有才調生kah chiah大粒！驚倒人！」He桃á差不多伊雙手kho͘--起-來hiah-nī大。「Kah hiah奇，生目睭m̄-bat看過這款--ê！」

溪á邊水淺koh清，水流平順平順，水底ê魚蝦水草，lóng ē-tàng看kah明明明，m̄-koh tī khah óa中ng ê所在，溪底ē hiông-hiông變深，人to̍h無才調koh行--過，ē tū水。A婆--ā liâu落去溪--ni̍h，準備beh hô͘ hit粒桃á，伊人ná行ná óa溪á中央，行kah已經kiōng beh無脚路thang khiā ê時，看tio̍h桃á koh 3丈to̍h ē ùi ka-tī面頭前流--過，m̄-koh nā照水勢，桃á ē流ùi溪á siōng深ê所在，to̍h是人bē khiā--chit hia，看範勢ka-tī一定hô͘ bē tio̍h，心內tio̍h急，soah開嘴大聲hoah：「桃á！你緊來！來chia！來我chia！」Mā m̄知影是天公伯--á有保庇，a̍h是桃á聽有伊ê話，he桃á kài-sêng hō͘ khip鐵khip--過-來 án-ne，ta̍uh-ta̍uh-á流ùi a婆--ā ê seng-khu邊--去，a婆--ā to̍h順順á kā桃á接--起-來，mo͘h--leh人to̍h ùi tú-chiah teh洗衫ê所在--去，驚he桃á khò--tio̍h，koh好禮á kā桃á khǹg tī溪á邊ê石埔á，人to̍h揀1 ê the tio̍h khah sù-sī ê石頭邊歇喘。

人khah無hiah喘了後，a婆--ā開始研究這粒桃á，伊看看--leh，so-so--leh，koh鼻鼻--leh。「看--起-來是桃á，so--起-來是桃á，鼻--起-來mā是桃á，偏偏á to̍h生kah chiah大粒！」衫mā m̄洗--ah，洗好--ê kah無洗--ê lām-lām做1夥，lóng khǹg落去脚桶，koh kā桃á tha̍h起lih衫á褲頂koân，脚桶mo͘h--leh，按算先轉去厝--ni̍h，等in ang婿轉--來chiah koh做夥參詳phah算。

來ê路chiâⁿ近，轉--去ê路kāng款hiah近，to̍h是ke 1粒3尺koân ê大粒桃á，a婆脚桶mo͘h teh行，hit粒桃á koh tú好cha̍h tio̍h目睭，頭殼to̍h ài khi 1-pêng chiah有才調看路，桃á kài重，行無jōa久to̍h喘phēⁿ-phéⁿ，to̍h koh ài kā脚桶khǹg落土脚歇--1-時á，chiah有才調koh繼續行--1-tè-á，沿路án-ne歇幾nā-chōa，到厝ê時，a婆--ā早to̍h喘kah ē kho͘雞bē pûn火，kui seng-khu軟kô-kô，脚痠手chhoah，趕緊kā脚桶khǹg tī門口埕，門開--leh，人to̍h sûi phiaⁿ tī交椅the--leh。心內koh唸1句講：「Aih…，人老真正是bē kham-chit操…。」