（Ōe-thâu 話頭：Nā lán tùi góa siá ê Tâi-gí-bûn bûn-chiong ū ì-ài, mā iau-chhiáⁿ kok-ūi iú-chì kā góa chàn-chō͘ chi-chhî. Kám-siā, ló͘-la̍t！ 若咱對我寫 ê 台語文文章有意愛, 嘛請各位友志共我贊助支持, 感謝, 勞力！ ）
Tāi-ha̍k sî-chūn tī Tām-kang tāi-ha̍k piⁿ-á cho͘-chhù beh cha̍p tang ê sî-kan, m̄-koh hiàng-sî 90% ê sî-kan lóng leh sì-kè chhit-thô, tòe lâng se̍h-lin-long, bô-tài-bô-chì tō khiâ-chhia chông-lâi-chông-khì, tùi Tām-chúi chāi-tē soah lóng bô khai sî-kan jīn-bat kap liáu-kái. Chhut-siā-hōe liáu-āu ūi-tio̍h 「beh oa̍h lo̍h-khì」, mā-sī ta̍k-kang ná tiáⁿ-té káu-hiā kâng-khóaⁿ tī siōng-pan, hā-pan bông-bông-biáu-biáu ê seng-oa̍h tiong sa-bô ka-kī ê bo̍k-piau. Chá-sî lī-khui Tām-chúi, tńg-lâi sī tō beh chún-pī lâi-khùn ah, pàng-ká m̄-sī tiàm chhù-lih tō-sī khì Tâi-pak chhī-khu se̍h-ke khòaⁿ-tiān-iáⁿ, kāng-khoán sī chóng bô beh téng-chin jīn-bat chit-ê ū le̍k-sú koh ū bûn-hòa khì-chit ê Tām-chúi hái-kháu-siâⁿ.
Chhàu-iû-chiàn(臭油棧) kap 邊仔 ê 水上人家＝『蜑 ㄉㄢˋ 家厝』
Thâu-tāi-seng lán ùi chia̍t-ūn Tām-chúi-chām piⁿ-á ê Chúi-bīn-ki-tiûⁿ ûi-jiah（水上機場遺跡） khai-sí chham-hóng. Kî-si̍t hit-tah khah chhut-miâ ê sī khak-á-pâi chhng-khò͘（殼牌倉庫）, koh-khah cha-chèng sī chit-keng iûⁿ-hâng. In-ūi he sǹg-sī koan-kong-khe khah chia̍p khì ê só͘-chāi lāu-su tō boài ke liáu-sî-kan, hō͘ ta̍k-ke lēng-kang ka-kī khì chham-koan. Chúi-bīn-ki-tiûⁿ sī it-poaⁿ-lâng khah bōe iàu-ì ê tē-tiám, ùi 3 hō chhut-kháu chhut-lâi tòe khe-kîⁿ pō͘-tō ǹg tò-chhiú-pêng ti̍t-kiâⁿ kàu cha̍h-hōaⁿ-á ê só͘-chāi, tùi-bīn kòa siā-khu-tāi-ha̍k pò͘-tiâu ê kiàn-tio̍k kàu Tām-chúi-hô khe-kîⁿ chi-kan, hit-tè pêⁿ-thán khòng-khoah ê khong-kan tō-sī ah！ Chit-ê ki-tiûⁿ m̄-nā tī hiàng-sî tō í-keng sī kok-chè ki-tiûⁿ, koh bat kè-e̍k beh kái-kiàn chò lio̍k-tē ki-tiûⁿ. Lán ē-tàng sióng-siōng ji̍t-pún sî-tāi tùi Tām-chúi tē-khu khai-hoat ê tiōng-sī, mā ē-tàng chai-iáⁿ Tām-chúi tē-lí ūi-tì sī lŏa-nī-á tiōng-iàu, chit-má soah kan-na chhun khai-hoat koan-kong ê kè-ta̍t, tùi siâⁿ-chhī ê bûn-hòa keng-êng kap le̍k-sú tē-kéng ê pó-chûn kàu-io̍k ū-iáⁿ iáu chin chhián.
Chúi-bīn ki-tiûⁿ ê ûi-jiah 水上機場遺跡
Khiā tī cha̍h-hōaⁿ-á chia ê tò-chhiú-pêng ē khòaⁿ-tio̍h chi̍t-ê chhin-chhiūⁿ káng-kháu ê khong-kan, lāi-té ū kúi-chiah sè-chiah chûn-á khǹg tī ta-khó ê soa-kîⁿ téng-bīn. Tùi-bīn ū kúi-keng chhâ-chò--ê, khòaⁿ-khiah í-keng pha-hng, sûi-sî ē pang-pôaⁿ sòaⁿ--khì ê lāu-chhù, thiaⁿ chhōa-thâu ê lāu-su kóng he sī 2 chhù tāi-chiàn liáu-āu ùi Chi-ná cháu-lō͘ lâi Tâi-oân ê lān-bîn, in iōng kì-tî tong-tiong 『蜑（ㄉㄢˋ）家人』ê chhiú-lō͘ lâi khí-chō in tòa ê chhù. 『蜑（ㄉㄢˋ）家人』ê cho̍k-kûn koàn-sì tiàm chûn-téng seng-oa̍h, thó-hái-lâng ê miā, chi̍t-sì-lâng chia̍h-chhēng seⁿ-sî lóng kap chúi sa-kap, só͘-í mā ē-hiáu tī chúi-bīn khí-chhù. khí-chō chit-khoán chhù ê chhiú-lō͘ khó-lêng sī Tâi-oân hán-kìⁿ ê gōa-lâi bûn-hòa ûi-chí, chit-má ká-ná sī hō͘ chèng-hú iau-kiû ài poaⁿ-cháu, bōe-sái koh tòa-lâng ah.
水上人家－蜑家厝
Tē jī ê chham-hóng ê tē-tiám sī tī Tām-chúi khe-piⁿ ê Sèng-kang-biō. Chit ê biō í-chá hō-chò 「Bûn-bú-chun-ông-biō 文武尊王廟」, biō-lāi chú-sîn sī 「Lē-ông / Ang-kong （厲王 / 尪公）」Tiuⁿ-sûn（張巡） chiong-kun, siong-koan ê le̍k-sú pōe-kéng ē-sái tī bāng-lō͘ téng-koân chhiau-chhōe ē-tio̍h. Chit keng biō sī ùi A-chiu tang-lâm-iân-hái ê An-khe î-bîn bat tī-chia seng-oa̍h seⁿ-thòaⁿ ê chèng-bêng, tī Tâi-pak ê Kéng-bí, pat-tâu lóng ū in bat seng-oa̍h ê kha-jiah.
Tām-chúi Sèng-kang-biō 淡水聖江廟
Bûn-bú-chun-ông chin chhut-miâ--ê tō-sī sîn-siōng ê bīn seⁿ-chò ô͘-bīn-liâu-gâ, khòaⁿ-- khiaih lio̍k-á kiaⁿ--lâng, só͘-í chiah ē hō͘-chò Lē-ông. TĪ in Tông-kok（唐）ê sî-tāi, Tiuⁿ-sûn chiong-kun ūi-tio̍h siú-hō͘ Sui-iông-siâⁿ（睢陽城） piàⁿ-sí chiàn-tàu kah bô mi̍h thang-chia̍h, bóe-chhiú sīm-chì khai-sí chia̍h lâng-bah. Tī i chiàn-sí chìn-chêng ê bīn-iông tō sī chit-khoán kiaⁿ--lâng ê piáu-chêng. Āu-tāi ê lâng kā i í-ki̍p sin-piⁿ ê nn̄g-ūi chiong-kun chiâⁿ-chò siú-hō͘ ka-hn̂g ê sîn-bêng lâi chè-pài, tùi-hù ko͘-hûn-iá-kúi mā ū tìn-soah ê hāu-kó.
Bûn-bú chun-ông Tiuⁿ-sûn（張巡） kap 南霽雲、雷萬春
Bûn-bú chun-ông-biō pún-té sī sèⁿ Chhòa ê seng-lí-lâng su-jîn khí-chō ê biō, hiuⁿ-hóe siōng heng-ōng ê sî-ki biō-tiâⁿ khah khoah chit-má ê kúi-nā-pōe. Bóe-chhiú in ê āu-tāi kái sìn Ki-tok-sìn-ióng, tùi chó͘-biō keng-êng khah bô-iàu-ì, biō kiông beh pha-hng--khì. Āu-lâi ū tē-hng ê thâu-lâng chhut-bīn bō͘-khoán kái-kiàn chiah kái-miâ chò Sèng-kang-biō, chiâⁿ-chò chit-má lán só͘ khòaⁿ--ê kui-bô͘, m̄-koh che kah í-chá khòng-khoah heng-ōng ê chêng-kéng si̍t-chāi sī bô-tè-pí！
Sèng-kang-biō 頭前 ê Pak-káng-tn̂g(北港塘)遺址
