古早,老歲兒人講話,是安怎好聽,又各有道理!人講「家有一老,如有一寶」! 經過歲月洗盪(sue2-tng),淘汰(to5-tai3),賸(tshun)--的!都(to)是人情世事,說出嘴--的,都是前後鬬句,句句押韻!
60年前老阿媽箴言 20230906_Lahjih採集Tân Goa̍t-toan講俗語
咱去鞋店買鞋,hām頭家娘開講,頭家娘真gâu講俗語,伊講是ùi阿媽hia khioh-tio̍h--ê。阿媽ê話是箴言,若有學佛to̍h-ē了解話句ê真理智慧,我ka記錄tī下面:
hām:「咸」。: gâu「豪,高」,強義。ùi:「對」tùi省聲母。hia khioh-tio̍h--ê:「行」 hing5->hien ->hiang->hia。khioh:「拾」。tio̍h:「著」。--ê:語尾助詞,訓「的」!to̍h:「就」。ka: ka7-i 「加伊」 縮音。
阿媽無讀半字冊,開嘴lóng是開悟箴言。阿媽生8個cha-bó͘-kiáⁿ,4個後生,伊kui世人食薰lim燒酒,96歲無病無痛平靜過身,若boeh iáu tī--leh已經130外歲。
lóng:攏總簡稱「攏」。cha-bó͘-kiáⁿ:者母囝。kui 「幾一」。lim:飲。boeh iáu tī--leh:每猶在--著。每bue2, 訓「要,要是」,如果的意思。
阿媽看我洗韭菜,伊開嘴隨講:「韭菜開花直liu-liu,蔥á開花khiû-khiû-khiû。」
liu-liu:溜溜。khiû-khiû:虯虯。
有人嫌新娘ba̍k-chiu siuⁿ細蕊,kiáⁿ婿感覺chiâⁿ鬱卒,阿媽隨講一句真有智慧ê箴言:「人若生緣免生súi,ba̍k-chiu有khoàiⁿ免大蕊(lui2)。」
ba̍k-chiu 目珠。siuⁿ:傷(唐人語),甚。chiâⁿ:誠。súi:秀。訓「美」。khoàiⁿ 「看見」縮音。
阿媽勸人交陪m̄-thang siuⁿ熱情,伊講:「Jia̍t鼎jia̍t灶快乾(ta)湯(thng),無好無bái較久長(tng5)。」
m̄-thang:不當。 siuⁿ:同上。Jia̍t:熱。bái:禾黑。黴字!訓「醜」!
阿媽ê kiáⁿ婿破病足久往生,有序細kā阿媽講:阿媽,ah你koh死一個kiáⁿ婿--lioh!
kā:共,給。koh:各,復。lioh:了。
阿媽應講:煩惱--i,「早死早超生(sing),慢死討無閒(ing5)。」
阿媽ê大姊死去,阿媽ka講:「阿姊--à,ah你倒tī chia真好命(miann7),ah你to̍h保庇我腳健手健(kiann7),富貴長命(miann7)。」
tī :訓「在」,著字。chia:者,訓「此」字。ah:發語詞,啊。to̍h:得。
另外chit句是頭家娘消遣in溪湖人ê話:我是泉州人,泉州講話真歹聽。「Ná-pa̍t-á開花是滿山坪piann5,姑娘m̄嫁泉州兄hiann,泉州聲聲句句都sái-lín-niâ。」
chit:「者一」縮音。訓「這」字。in:「伊等」縮音,第三人稱多數。Ná-pa̍t-á 林桲兒。sái-lín-niâ 使你娘,三字經罵人語。
Pe̍h-ōe-jī pán: (白話字版)
Lán khì ê-tiàm bé ê, hām thâu-ke-niû khai-káng, thâu-ke-niû chin-gâu kóng sio̍k-gí, i kóng sī ùi a-má hia khioh-tio̍h--ê. A-má ê ōe sī chim-giân, nā-ū o̍h Hu̍t to̍h-ē liáu-kái ōe-kù ê chin-lí tì-hūi, góa ka kì-lo̍k tī ē-bīn:
A-má bô tha̍k pòaⁿ-jī chheh, khui-chhùi lóng-sī khai-ngō͘ chim-giân. A-má seⁿ 8 ê cha-bó͘-kiáⁿ, 4 ê hāu-seⁿ, i kui-sì-lâng chia̍h-hun lim sio-chiú, 96 hòe bô pēⁿ bô thiàⁿ pêng-chēng kòe-sin, nā boeh iáu tī--leh í-keng 130 gōa hòe.
A-má khòaⁿ góa sé kú-chhài, i khui-chhùi sûi kóng: Kú-chhài khui-hoe ti̍t-liu-liu, chhang-á khui-hoe khiû-khiû-khiû.
Ū-lâng hiâm sin-niû ba̍k-chiu siuⁿ sè-lúi, kiáⁿ-sài kám-kak chiâⁿ ut-chut, a-má sûi kóng chi̍t-kū chin-ū tì-hūi ê chim-giân: Lâng nā seⁿ iân bián seⁿ súi, ba̍k-chiu ū khoàiⁿ bián tōa-lúi.
A-má khǹg lâng kau-pôe m̄-thang siuⁿ jia̍t-chêng: Jia̍t-tiáⁿ jia̍t-chàu khoài ta-thng, bô hó bô bái khah kú-tn̂g.
A-má ê kiáⁿ-sài óng-seng, ū sî-sè kā a-má kóng: A-má, ah lí koh sí chi̍t-ê kiáⁿ-sài--hio͘h. A-má ìn kóng: Hoan-ló--i, chá-sí chá chhiau-seng, bān sí thó bô-êng.
A-má ê tōa-chí sí khì, a-má ka kóng: A-chí--à, ah lí tó chia chin hó-miā, ah lí to̍h pó-pì góa kha kiāⁿ chhiú kiāⁿ, hù-kùi tn̂g-miā.
Lēng-gōa chit-kù sī thâu-ke-niû siau-khián in Khoe-ô͘ lâng ê ōe:
Goán sī Choân-chiu lâng, Choân-chiu kong-ōe chin pháiⁿ-thiaⁿ. Ná-pa̍t-á khui-hoe sī móa soaⁿ-phiâⁿ, ko͘-niû m̄ kè Choân-chiu hiaⁿ, Choân-chiu siaⁿ-siaⁿ-kù-kù to sái-lín-niâ.
比較一下,底一種你可以接受?