sui-jiân tsi̍t khai-sí tha̍k khí-lâi kài thòng-khóo, m̄-koh, bān-bān-á khah sik huat-im hong-sik liáu-āu, tī-leh bô khak-tīng huat-im êsî-tsūn, Lô-má-jī sī tsin hó pang-tsōo ha̍k-si̍p kahtsiau kiáu-tsìng huat-im ê kang-kū.
Tshan-tshiūnn, "huat-im" ê "im", gua tsìn-tsîng tha̍k tsò "in". Tshuì ài ha̍p khí-lâi. Lô-má-jī tiānn-tiānn têh-tshenn guá ê huat-im.
Kuan-î "siá Huâ-gí"
tse sī guá sióng kài tiû-tû ê. Tiû-tû siánn-mih leh?
Khai-sí siá Tâi-bûn liáu-āu, guá tiānn-tiānn huân-ló guá tāi-pōo-hūn ê pîng-iú ìng-kai bô-huat-tōo tha̍k ū bat. Guá sui-liân kám-kak sú-iōng bú-gí sī tsi̍t kiānn tsin kong-îng ê tāi-tsì, mà jīn-uî bú-gí ê tsûn-tsāi pún-sin tiō sī tsit tsióng tsú-thé sìng, bô ìng-kai in-uī tāi-pōo-hūn ê lâng khuànn-bô, tio̍h lai hòng-khì sú-iōng.
Tān-sī, guá mà tām-po̍h-á huân-ló: Án-ne tsò, sî-kan tsit kú, bô-tik-khak tāi-pōo-hūn ê lâng suah lai tuì Tâi-gí tsí pōo? Gua kam su-iàu kah Tâi-gí tsò-hué huan tsò Huâ-gí leh?
Guá pún-lâi kám-kak tse sī gú-giân khuân-li̍k ê kak la̍t, Tâi-gí in sî-tāi tsō-sîng ê jio̍k-sè, sîng-uî i ho̍k-hing ê khùn-lân tsi i.
M̄-koh, tng leh huân-ló, kiong ha̍k thuân tú-á-hó kiong tha̍k tsit pún tsheh 《Khuân-Li̍k kah Bû-Ti》. Guán thó-lūn tio̍h "gú-giân ê khuân-li̍k" tsit leh siūnn-huat. Niá-tuī Sió Tsha̍t suah hoo guá ì-kiàn: I kám-kak, "siūnn-bueh ka-ji̍p Huâ-gí" tian-tò sī "khuân lîng" ê piáu-hiān---tsīn li̍k hōo tāi-pōo-hūn ê lâng ē-tàng ka-ji̍p. Nā-sī bô kuán tāi-pōo-hūn ê lâng khuànn ū khuànn bó, lóng siá ka-kī ê, kám-kak ta-ke khuànn bô mà bô-tsha, tse kam m sī hòng-khì liân-kiat ê sim-thài?
Guá mn̄g guá ka-kī, khak-si̍t tī sim-lāi sī tsit nn̄g tsióng siūnn-huat ê tiû-tû. Sóo-í, guá kuat-tīng, sui-liân kah thiám, mā sī pó-liû Huâ-gí ê pán-pún.
Tâi-bûn su-siá bo̍k-tsiân tuì guá lai kóng, iu-guân sī tsin su-iàu liān-si̍p, tsin bān ê kuè-tîng. Ū-sî-tsūn, siá tshut-lâi liáu-āu, guá koh tńg--khì tha̍k, khuànn khí-lâi siám-siám-sih-sih, li-li-lak-lak, liân guá ka-kī mà khuànn-bô XD!
Sóo-í, tû-liáu tuì buē-hiáu kóng Tâi-gí ê pîng-iú hó tha̍k í-guā, Huâ-gí tsiām-sî mā sī guá kiám-tsa gú-gī ê kang-kū. Hi-bāng guá bān-bān-á ē-tàng senn tshut Tâi-gís su-khó ê lô-tsi̍p.
Khuat-tiám tiō sī: Ài siá sann páinn, thiám!
---
【華語版】
最近對「學寫台文」又有新的想法。
先講結論:在這個階段,我想要寫三種語言:台文漢字、台文羅馬字、華語。
我知道,對沒有特別去學台語文的朋友來說,就算平常時會講台語,若遇到有人寫台文的時候,也是很少有人看得懂,甚至看得很痛苦。
「使人感覺痛苦」或者「使人看到台文就跳過」不是我的本意,「自我精進」跟「邀請大家做伙來使用母語」才是我想做的事。
所以,在這個階段,我想寫3種語言:先寫台文漢字,然後是台文羅馬字,最後是華語。
關於寫羅馬字
雖然一開始讀起來很痛苦,不過慢慢較熟發音方式之後,在不確定發音時,羅馬字是很好的幫助學習矯正發音的工具。像「發音」的「音」,我以前讀做「in」,其實是「im」,嘴巴要闔起來。羅馬字常常提醒我正確的嘴形與發音。
關於寫華語
這是我最猶豫的。猶豫什麼呢?
開始寫台文以後,我常會煩惱:我大部份的朋友應該看不太懂台語書寫,我雖然感覺使用母語是一件光榮的事,也認為母語的存在本身就是一種主體性,不應該因為大部份人看不懂,就放棄使用。但是,我也會煩惱:這麼做,會不會時間一久,大部份的人卻開始對台語止步?我需要台語併用華語嗎?
我本來感覺,這是語言權力的角力。台語因時代造成的弱勢,成為它要復興做必須經過的困難之一。
不過,正當這麼想的時候,共學團剛好共讀一本書《權力與無知》。
我們討論著「語言的權力」這個想法,領隊小賊就給了我意見:她感覺,書寫台語時「想加入華語併用」反而是「權能/充權」的表現---盡力讓多數的人能夠加入。若是不管大部份的人看不看得懂,只寫自己想寫的,大家看不懂也無所謂,這難道不也是「自願無能」、放棄連結的心態?
我問我自己,確實在心裡是這兩種想法在擺盪。所以,我決定:雖然這麼做很累,但還是先保留華語版本。
台文書寫目前對我來講,仍是很需要練習、很慢的過程,有時寫出來之後,我再回去讀,看起來閃閃爍爍、離離落落,連我自己看不懂XD!所以,除了對不會講台語的朋友好讀以外,華語暫時也是我檢查語義的工具。希望慢慢地我能長出台語的思考邏輯。
缺點就是:愛寫3遍,累!